Ile dni wolnego za oddanie krwi? Wolne dla krwiodawców

Oddawanie krwi wiąże się z wieloma benefitami. Dla pracowników zatrudnionych na umowie o pracę oznacza także dodatkowy wymiar wolnego, który poszerzony został na czas pandemii. Na jakich zasadach można uzyskać zwolnienie z pracy? W jaki sposób powiadomić o tym pracodawcę?

Wolne w pracy dla wszystkich dawców krwi

W przeciwieństwie do innych rodzajów urlopu, wolne dla krwiodawców nie zostało zapisane w Kodeksie pracy. Wymiar oraz zasady jego przyznawania regulują Art. 9 i 9a Ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi. Oprócz posiłku regeneracyjnego oraz zwrotu kosztów przejazdu przepisy przyznają dawcom krwi zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych w dniu, w którym oddaje krew, i na czas okresowego badania lekarskiego.

Na wolne w pracy za oddanie krwi liczyć mogą zatem wszyscy pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, którzy otrzymają odpowiednie zaświadczenie w stacji krwiodawstwa. Muszą oni ponadto zgłosić nieobecność w pracy odpowiednio wcześniej, jak wynika z odrębnych przepisów dotyczących wynagrodzenia za ten dzień, zapisanych w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy.

Jakie wynagrodzenie przysługuje za wolne dla krwiodawców?

Za dzień wolny dla krwiodawcy zapłaci pracodawca. Wystarczy tylko, że pracownik dopełni formalności wymaganych przez rzeczone Rozporządzenie. Pkt. 1 Par. 2 stanowi, że o nieobecności usprawiedliwionej, za którą przysługiwać ma wynagrodzenie, należy powiadomić pracodawcę w sytuacji, gdy nieobecność może być przewidziana. Jako że oddawanie krwi nie jest kwestią spontaniczną, w celu otrzymania pieniędzy za nieprzepracowany dzień należy to zrobić.

Konieczność opłacania wolnego za oddanie krwi dla wielu pracodawców stała się kłopotliwa wraz z początkiem pandemii COVID-19. Właśnie wtedy weszły bowiem w życie przepisy, które poszerzyły wymiar zwolnienia od pracy dla krwiodawców. Szczególnie niestrudzeni dawcy biorą teraz w ciągu roku nawet do 12 dni dodatkowego wolnego, a zatrudniający nie mogą się temu sprzeciwić i muszą uwzględniać to w grafikach pracy. Jak to możliwe?

2 dni wolnego dla krwiodawców w czasie pandemii

Dodatkowy dzień wolnego dla krwiodawców wprowadziła Ustawa z dnia 21 stycznia 2021 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. Dodała ona do przepisów o służbie krwi zapis, w myśl którego oddanie krwi lub któregoś z jej składników (w tym osocza po chorobie COVID-19) zapewnia dodatkowy dzień wolny od pracy.

Bonus ten obowiązuje nie tylko podczas samej pandemii, ale również w przypadku stanu zagrożenia epidemicznego, który na przestrzeni 2022 roku podtrzymywany jest kolejnymi rozporządzeniami. Dla wielu pracowników oznacza to kilka dodatkowych długich weekendów w roku — mężczyźni oddawać mogą krew w ciągu roku sześciokrotnie, a kobiety czterokrotnie. Oddając krew w czwartek, w pracy stawić będą musieli się dopiero w poniedziałek.

Co istotne, dodatkowe wolne przypada wyłącznie dzień po oddaniu krwi. Jeżeli z jakichś względów nie można go wykorzystać, przepada. Typową sytuacją jest w tym przypadku udanie się do stacji krwiodawstwa w piątek. Jeżeli zgodnie ze standardowym rozkładem pracownik nie musi stawić się na stanowisku w sobotę, wówczas wolne nie przysługuje w poniedziałek.

Jak i kiedy zgłosić wolne na oddanie krwi pracodawcy?

Konieczność zgłoszenia nieobecności nie jest równoznaczna z potrzebą składania wniosku jak przy różnych rodzajach urlopów pracowniczych. Aby brak stawienia się na stanowisku pracy w dzień oddawania krwi został uznany za usprawiedliwiony, wystarczy tylko powiadomienie pracodawcy jedną z dróg przewidzianych przez wspominane już Rozporządzenie. Za właściwą ścieżkę uznaje się sposób zdefiniowany w regulaminie pracy w danym zakładzie, a jeżeli go nie ma, wybrać można zrobienie tego:

• osobiście,
• przez inną osobę,
• telefonicznie lub za pośrednictwem innego środka łączności,
• drogą pocztową (za datę zawiadomienia uważa się datę stempla pocztowego).

Mimo iż w tym przypadku nie są obligatoryjne, i tutaj doskonale sprawdzą się elektroniczne wnioski urlopowe. Dzięki nim zgłoszona wcześniej nieobecność automatycznie trafi do firmowego kalendarza nieobecności, a wszyscy współpracownicy zdawali sobie będą sprawę z nieobecności koleżanki lub kolegi odpowiednio wcześniej. Co więcej, jeżeli firma zdecyduje się na wspieranie pracowników w oddawaniu krwi, skorzystanie z systemu tomHRM pozwoli na dodanie osobnego wniosku na tę okazję.

Nie należy także zapominać, że po oddaniu krwi należy odebrać zaświadczenie wystawione przez placówkę publicznej służby krwi. Stanowi ono podstawę udzielenia wolnego, jednak nie powinno być przechowywane w aktach osobowych. To dokument wyłącznie do wglądu pracodawcy.

Honorowe krwiodawstwo jako część CSR i employer brandingu

Dopóki oddanie krwi oznaczało dzień wolnego, obowiązek udzielenia zwolnienia nie był dla pracodawców uciążliwy. Zmieniło się to wraz z wejściem w życie przepisu o dodatkowym dniu wolnym w trakcie trwania pandemii lub stanu zagrożenia pandemicznego. Sześć nadprogramowych długich weekendów dla mężczyzn i cztery dla kobiet może wprowadzić w firmie sporo zamieszania. Oznacza też znaczne koszty. Tymczasem mimo wniosków ze strony organizacji zrzeszających pracodawców, prawodawcy nie planują modyfikować prawa.

Rozwiązaniem może być zatem wpisanie honorowego krwiodawstwa w strategię CSR oraz uczynienie z niej elementu employer brandingu. Ponadto wspólne pomaganie buduje dobrą atmosferę w pracy. Jeżeli firma zatrudnia wielu pracowników, doskonałym pomysłem jest współpraca z Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, które zadecydować może o utworzeniu w ustalonym terminie Mobilnego Punktu Poboru Krwi. Jeżeli akcja będzie miała miejsce w piątek, jej uczestnicy nie pójdą na dwudniowe zwolnienie.