Badania okresowe

Badania okresowe

Badania okresowe to obowiązkowe badania medyczne, które pracodawca jest zobowiązany zapewnić swoim pracownikom zgodnie z przepisami prawa pracy. Ich celem jest przede wszystkim ochrona zdrowia i życia pracowników oraz zapobieganie chorobom zawodowym.

W Polsce, badania okresowe są regulowane przez rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 kwietnia 2021 r. w sprawie profilaktycznych badań lekarskich pracowników.

Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom przeprowadzenie badań okresowych na koszt pracodawcy. Badania okresowe są wykonywane przez lekarza medycyny pracy, który ma za zadanie ocenić stan zdrowia pracownika oraz wskazać ewentualne zagrożenia zdrowotne związane z wykonywaną pracą.

Częstotliwość przeprowadzania badań okresowych zależy od rodzaju pracy wykonywanej przez pracownika oraz od ryzyka wystąpienia chorób zawodowych związanych z daną pracą. Na przykład pracownicy wykonujący prace na wysokości lub pracownicy narażeni na hałas powinni przeprowadzać badania okresowe częściej niż pracownicy wykonujący prace biurowe.

Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom odpowiednie szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz informować ich o wynikach badań okresowych.

Na czym polegają badania okresowe?

Badania okresowe to szereg badań medycznych przeprowadzanych przez lekarza medycyny pracy, które mają na celu ocenę stanu zdrowia pracownika oraz wczesne wykrywanie chorób zawodowych i innych chorób związanych z wykonywaną pracą.

Badania okresowe zwykle obejmują:

• wywiad lekarski dotyczący stanu zdrowia pracownika i jego historii chorób,
• badania fizykalne, w tym pomiar ciśnienia krwi, tętna, wzrostu, wagi, obwodu talii, sprawdzenie stanu układu nerwowego, układu oddechowego, narządu wzroku, słuchu i układu kostno-stawowego,
• badania laboratoryjne, takie jak badanie krwi i moczu, badanie poziomu glukozy, cholesterolu, aminotransferazy asparaginianowej (AST), alaninotransferazy (ALT) i innych wskaźników zdrowotnych, w zależności od rodzaju wykonywanej pracy,
• badania diagnostyczne, takie jak badanie spirometryczne (ocena wydolności płuc), badanie audiometryczne (ocena słuchu), badanie EKG (ocena pracy serca) i inne badania, które mogą być zalecane w zależności od rodzaju wykonywanej pracy.

Wyniki badań okresowych są analizowane przez lekarza medycyny pracy, który określa, czy pracownik jest zdolny do wykonywania swojej pracy, czy też wymaga zmiany stanowiska pracy lub innych środków ochrony zdrowia. Pracodawca powinien zapewnić pracownikowi informacje na temat wyników badań i zaleceń lekarza medycyny pracy.

Co jaki czas wykonuje się badania okresowe?

Częstotliwość przeprowadzania badań okresowych zależy od rodzaju pracy wykonywanej przez pracownika oraz od ryzyka wystąpienia chorób zawodowych związanych z daną pracą. Zazwyczaj, badania okresowe są przeprowadzane co najmniej raz w roku lub rzadziej, w zależności od wymagań określonych w przepisach prawa pracy lub wskazań lekarza medycyny pracy.

Na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 kwietnia 2021 r. w sprawie profilaktycznych badań lekarskich pracowników, częstotliwość badań okresowych zależy od rodzaju pracy wykonywanej przez pracownika, a w szczególności od ryzyka wystąpienia chorób zawodowych związanych z daną pracą. Dla przykładu:

• pracownicy narażeni na hałas, pyły, dym lub inne czynniki szkodliwe dla zdrowia powinni poddawać się badaniom co najmniej raz w roku;
• pracownicy wykonujący prace na wysokości powinni poddawać się badaniom co najmniej raz na trzy lata;
• pracownicy wykonujący prace związane z substancjami chemicznymi powinni poddawać się badaniom co najmniej raz na dwa lata;
• pracownicy wykonujący prace związane z pracą w warunkach podwyższonej temperatury lub wilgotności powinni poddawać się badaniom co najmniej raz na dwa lata.

Należy jednak pamiętać, że pracodawca może zdecydować o częstszym przeprowadzaniu badań okresowych, jeśli uważa to za konieczne dla ochrony zdrowia i życia pracowników.

Czy przysługuje dzień wolny od pracy na badania okresowe?

Tak, pracownikom przysługuje prawo do dnia wolnego od pracy na czas przeprowadzenia badania okresowego przez lekarza medycyny pracy. Zgodnie z art. 188 § 2 Kodeksu pracy, pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi czasu wolnego od pracy na przeprowadzenie badania okresowego oraz zapewnić wynagrodzenie za ten czas.

W praktyce oznacza to, że pracownik ma prawo odejść z pracy na czas badania i nie powinien ponosić żadnych negatywnych konsekwencji w postaci obniżenia wynagrodzenia czy kar dyscyplinarnych. Wymiar czasu wolnego zależy od rodzaju badań oraz odległości między miejscem pracy a miejscem, gdzie przeprowadzane są badania. Zazwyczaj dzień wolny na badania okresowe trwa od kilku godzin do całego dnia roboczego.