Ramy kompetencji

Ramami kompetencji określamy zestawienie umiejętności, wiedzy i postaw, jakie dana osoba powinna posiadać, by poprawnie wykonywać zadania danego zawodu.

Po co określa się ramy kompetencji?

Przede wszystkim w celu jednorodnego opisania danego stanowiska oraz ujednolicenia zakresu wiedzy, umiejętności i postaw, które są na nim wymagane.

Mówiąc wprost, w określaniu ram kompetencji chodzi o to, by z jeden strony było wiadomo, co trzeba wiedzieć i potrafić, by móc efektywnie wykonywać zadania na danym stanowisku, a z drugiej strony, by osoba, która uzyskała potwierdzenie swoich kompetencji w ramach określonych ram kompetencji była przez wszystkie podmioty uznawana za kompetentną.

Kto określa ramy kompetencji?

Określanie ram kompetencji zależy od kraju lub regionu, ale najczęściej to rządy lub instytucje odpowiedzialne za edukację i szkolenia zawodowe, a także organizacje branżowe i związki zawodowe są zaangażowane w ten proces. Na poziomie europejskim ramy kompetencji opracowała Komisja Europejska, a w Polsce odpowiedzialne za to są m.in. Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz Polskie Centrum Certyfikacji Kompetencji.

Jak wykorzystuje się ramy kompetencji w firmach?

Stosowanie ram kompetencji w firmach pozwala na:

1. Ustalenie standardów umiejętności dla danego stanowiska w danej firmie (siatki kompetencji),
2. Efektywne przeprowadzanie procesów rekrutacyjnych,
3. Ocena osiągnięć pracowników w firmie.
4. Określenie planów rozwoju dla pracowników,
5. Skuteczne zarządzanie wiedzą i doświadczeniem pracowników,
6. Określenie programów szkoleniowych,
7. Umożliwienie zdefiniowania i monitorowania celów strategicznych firmy.

Wiele firm stosuje ramy kompetencji, aby na ich bazie stworzyć własne siatki kompetencji dotyczące konkretnych stanowisk. Ramy stanowią wtedy wytyczne, do projektowania konkretnych profili kompetencyjnych stanowisk.

Ramy kompetencyjne pozwalają też firmom łatwiej oceniać pracowników w procesach rekrutacyjnych. Z jednej strony pozwalają dokładnie określić, jakie umiejętności i wiedza są wymagane na danym stanowisku, a z drugiej – w przypadku pracowników o potwierdzonych kwalifikacjach bazujących na ramach kompetencji dla danego zawodu – uzyskują pewność tego, że zatrudniają osobę posiadającą określoną ramami kompetencji wiedzę i umiejętności. W ten sposób są w stanie dobrać odpowiedniego kandydata, który spełnia wymagania stanowiska.

Ramy kompetencji są również wykorzystywane w procesie oceny pracowników. Dzięki nim pracownicy są oceniani na podstawie określonych kryteriów, co pozwala na dokładne porównanie osiągnięć każdego pracownika i określenie jego mocnych i słabych stron. Dzięki temu możliwe jest skuteczne planowanie rozwoju każdego pracownika.

Certyfikacja na bazie ram kompetencyjnych

Certyfikacja na bazie ram kompetencyjnych polega na ocenie poziomu kompetencji pracowników lub kandydatów do pracy zgodnie z ustalonymi ramami kompetencyjnymi. Jest to proces, w którym osoba lub organizacja uzyskuje oficjalne potwierdzenie posiadanych kompetencji na podstawie konkretnych standardów, lub ram kompetencyjnych. Przykładem mogą tu być certyfikaty w branży finansowej – np. ACCA lub CIMA

Certyfikacja na bazie ram kompetencyjnych jest szczególnie popularna w branżach, w których posiadanie określonych umiejętności i kwalifikacji jest niezbędne do wykonywania pracy, takich jak IT, finanse, HR czy zarządzanie projektami. Proces certyfikacji może obejmować różne formy, w zależności od branży i rodzaju certyfikacji, ale zawsze opiera się na konkretnych standardach lub ramach kompetencyjnych.

Korzyści z certyfikacji na bazie ram kompetencyjnych są różne dla różnych stron. Dla pracowników może to oznaczać uzyskanie oficjalnego potwierdzenia ich umiejętności i kwalifikacji, co może pomóc im w zdobyciu nowej pracy lub awansie w obecnej pracy. Pracodawcom certyfikacja na bazie ram kompetencyjnych może pomóc w zidentyfikowaniu najlepszych kandydatów do pracy oraz w ocenie poziomu kompetencji pracowników w firmie.

Poza korzyściami dla pracowników i pracodawców certyfikacja na bazie ram kompetencyjnych może również pomóc w ujednoliceniu standardów i ram kompetencyjnych w danej branży, co ułatwia porównywanie umiejętności między pracownikami i kandydatami z różnych firm.

Warto tu zauważyć, że istnieje wiele firm i instytucji, które certyfikują w ramach określonych kompetencji, ale nie bazują przy tym na żadnych ogólnych standardach branżowych – tego typu certyfikaty mogą nie przynosić żadnej wartości.

Czym różnią się ramy kompetencji od siatki kompetencji?

Siatka kompetencji (znana również jako macierz kompetencji) to zestaw wymagań dotyczących umiejętności, wiedzy i doświadczenia niezbędnych do wykonywania określonej pracy lub roli w organizacji. Jest to szczegółowa lista konkretnych kompetencji i kwalifikacji, które powinny posiadać pracownicy w celu skutecznego wykonywania swoich zadań.

Ramy kompetencji natomiast stanowią bardziej ogólny opis wymaganych umiejętności i kwalifikacji, które dotyczą grupy zawodów lub dziedzin. Bardzo często określane są na poziomie instytucjonalnym np. w celu stworzenia wspólnego standardu dla danego stanowiska lub zawodu. Ramy kompetencji pomagają zdefiniować i opisać kompetencje pracowników w odniesieniu do ich pracy, ale bez odniesienia do konkretnej firmy.

Przykłady ram kompetencji

• Europejskie Ramy Kompetencji Cyfrowych DigComp
• Europejskie ramy kompetencji w zakresie zamówień publicznych
• Ramy kompetencji audytu wewnętrznego opracowane przez The Institute of Internal Auditors (IIA)

Warto jednak zaznaczyć, że ramy kompetencji i siatki kompetencji są ze sobą powiązane i często się wzajemnie uzupełniają. Siatka kompetencji może być oparta na ramach kompetencji, a ramy kompetencji mogą pomóc w opracowaniu siatki kompetencji dla danej organizacji lub stanowiska.

Czy jest jakaś różnica między ramami kompetencji a ramami kwalifikacji?

Ramy kompetencji określają zbiór umiejętności, wiedzy i postaw, które są niezbędne do wykonywania określonych zadań i osiągania celów w danym zawodzie lub dziedzinie. Ramy te służą do określenia oczekiwanych standardów wykonywania pracy, a także pomagają pracownikom i pracodawcom w rozwoju i doskonaleniu swoich umiejętności i kompetencji.

Z kolei ramy kwalifikacji to narzędzie służące do klasyfikacji, opisu i porównywania różnych rodzajów kwalifikacji w różnych systemach edukacyjnych i szkoleniowych. Obejmują one opis poziomów kwalifikacji, umiejętności i wiedzy wymaganych dla różnych dziedzin zawodowych, a także sposoby ich oceny i certyfikacji. Ramy kwalifikacji są wykorzystywane w celu ułatwienia porównywania kwalifikacji między różnymi krajami i systemami szkoleniowymi, a także w celu ułatwienia dostępu do szkoleń i kwalifikacji dla osób pragnących rozwijać swoje umiejętności i kwalifikacje.

W praktyce powinno to działać tak, że jeśli Zosia uzyska potwierdzenie swoich kompetencji jako audytor, to zarówno firmy w Polsce, jak i w Niemczech czy Holandii uznają, że Zosia zna się na prowadzeniu audytu. Zosia nie będzie zatem musiała dodatkowo potwierdzać swojej wiedzy i umiejętności, kiedy będzie chciała zmienić pracę.

Podsumowując, ramy kompetencji i ramy kwalifikacji różnią się pod względem swojego zastosowania i zakresu, ale oba narzędzia są istotne dla rozwoju umiejętności i kwalifikacji zawodowych.