Błędy poznawcze w ankietach dla pracowników

Efekt pierwszeństwa i świeżości, częstej ekspozycji i inne

Przygotowując ankietę badającą opinie pracownicze czy candidate experience należy tak skonstruować pytania, by w jak największym stopniu uniknąć błędów poznawczych. Jakie błędy poznawcze popełniane są najczęściej przy wypełnianiu ankiet?

Efekt pierwszeństwa

Informacja otrzymana jako pierwsza wywiera wpływ na tworzenie się ogólnego wrażenia i stanowi punkt odniesienia do kolejnych informacji. W przypadku ankiety efekt pierwszeństwa widać wyraźnie wtedy, kiedy pytamy pracowników pytaniem zamkniętym i na pierwszym miejscu umieścimy odpowiedź, która nada kierunek myślenia o odpowiedziach:

Jak uniknąć błędu pierwszeństwa w ankiecie?

Umieść w instrukcji pytania prośbę o dokładne przeczytanie wszystkich możliwości przed dokonaniem wyboru lub umieść jako pierwszą odpowiedź neutralną bądź oczywistą.

Efekt świeżości

Informacja otrzymana jako ostatnia wywiera wpływ na tworzenie się ogólnego wrażenia i stanowi punkt odniesienia do kolejnych informacji. W przypadku ankiety może to oznaczać faworyzację ostatniej odpowiedzi i pomijanie odpowiedzi będących na środkowych miejscach.

Jak uniknąć błędu świeżości w ankiecie?

Ogranicz ilość możliwości do wyboru. Im ich mniej, tym słabszy będzie efekt świeżości.

Efekt Status Quo

Tendencja do akceptowania rzeczy takimi jakie są. Pojawia się często na wskutek rezygnacji z próby poprawy bądź zmiany sytuacji. W ankiecie można uzyskać odpowiedzi potwierdzające ten efekt wtedy, kiedy zastosujemy pytanie półotwarte, w którym badany będzie mógł ułatwić sobie wypełnienie ankiety przez zaakceptowanie status quo.

Jak uniknąć efektu Status Quo?  

Nie łącz pytań wymagających kreatywności lub wysiłku (otwartych) z możliwością uniknięcia dodatkowej pracy poprzez akceptację status quo.

Efekt częstej ekspozycji

Polega na pojawieniu się pozytywnej opinii czy oceny danego zjawiska na wskutek częstego z nim kontaktu. W ankiecie może prowadzić do przeceniania wartości tego, co pracownik zna, od tego, czego nie zna.

Efekt skrzywienia zawodowego

Polega na przyjmowaniu pryzmatu własnej profesji w ocenianiu zjawisk. W ankiecie kierowanej do wszystkich pracowników warto wziąć pod uwagę obszar zawodowy. Może się okazać, że np. przy planowaniu imprezy integracyjnej, dział finansowy zwraca większą uwagę na koszty, a dział marketingowy na możliwość jej wykorzystania do promocji firmy.

fot.:Designed by Freepik