Urlop ojcowski — ile dni, kto płaci, wniosek

W 2022 roku urlop ojcowski miał zostać dogłębnie zmieniony, jednak rodzice poczekają na zmiany w kodeksie pracy jeszcze kilka miesięcy. Jak obecnie wyglądają zasady przyznawania urlopu ojcowskiego? Na ile dni opieki nad dzieckiem mogą liczyć obecnie ojcowie? Kto płaci w tym czasie ich pensję? Dowiedz się też, jak powinien wyglądać wniosek o wolne i jak najłatwiej go złożyć.

Co to jest urlop ojcowski?

Urlop ojcowski to wymiar wolnego, który przysługuje ojcu dziecka niezależnie od tego, czy zdecyduje się dzielić z matką część urlopu rodzicielskiego (potocznie nazywanego w takim przypadku urlopem tacierzyńskim). Jest całkowicie niezależny od uprawnień matki, co oznacza, iż może być wykorzystywany równolegle. Przysługuje do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia.

Zasady przyznawania oraz wykorzystywania urlopu ojcowskiego reguluje art. 182(3) Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Zawarty jest tam wymiar wolnego, zasady dotyczące jego wykorzystania oraz tryb wnioskowania. Dalsze informacje związane z wymogami formalnymi zawiera Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków.

Zobacz również: Urlopy pracownicze. Jakie przysługują pracownikowi?

Komu przysługuje urlop ojcowski?

Urlop ojcowski co do zasady przysługuje wyłącznie ojcu dziecka, który podlega ubezpieczeniu chorobowemu. Oznacza to, że musi pozostawać w stosunku pracy lub odprowadzać składki jako przedsiębiorca. Nie ma przy tym różnicy, czy jest on ojcem biologicznym, czy adopcyjnym. Nie jest także istotne, czy rodzice zawarli związek małżeński. Podstawowy warunek stanowi natomiast uczestnictwo w wychowywaniu potomka w trakcie przyznanego wolnego.

W przeciwieństwie do urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego, ojcowski nie może zostać przeniesiony na drugiego rodzica. W przypadku niewykorzystania pełnego wymiaru wolnego pozostałe dni przepadają. Urlop podzielić można jednak na dwie części i wykorzystać je do momentu ukończenia przez dziecko drugiego roku życia.

Ile dni może trwać urlop ojcowski?

Jeżeli matka dziecka nie decyduje się dzielić z ojcem urlopu rodzicielskiego, wymiar wolnego przysługujący ojcu w 2022 roku to zaledwie 14 dni kalendarzowych, a więc 10 dni roboczych. Czas ten wykorzystać można nieprzerwanie lub w dwóch turach, z których każda trwać musi minimum tydzień.

Bieg trwającego urlopu ojcowskiego przerwać może jedynie hospitalizacja dziecka. Czasowa niezdolność do pracy ojca, nawet wynikła z choroby zmuszającej do pójścia do szpitala, nie uprawnia do przerwania urlopu i wykorzystania wolnego po powrocie do pełni sił. Przesunięcie może nastąpić jedynie w sytuacji, gdy niezdolność do pracy wystąpiła przed startem ojcowskiego i pracodawca wyrazi zgodę na dostosowanie terminu.

Co istotne, za sprawą przyjętej przez Polskę dyrektywy Unii Europejskiej dotyczącej tzw. work-life balance od 2023 roku zasady dotyczące urlopu ojcowskiego zostaną znacząco zmienione. Wymiar wolnego wykorzystać będzie można do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia. W zamian za to ojcowie uzyskają prawo do co najmniej 9 tygodni urlopu rodzicielskiego niezależnie od tego, ile wolnego zdecyduje się wykorzystać matka.

Kto płaci ojcu w trakcie urlopu na dziecko?

Pracownikowi przebywającemu na urlopie ojcowskim przysługuje prawo do 100% wynagrodzenia na podstawie Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W przypadku pracodawców zatrudniających powyżej 20 pracowników obliczenie oraz wypłata zasiłku leży po stronie płatnika składek. Gdy mowa o mniejszych firmach, obowiązek ten przejmuje ZUS.

Podstawą zasiłku przysługującego przez cały okres urlopu ojcowskiego jest średnie wynagrodzenie ojca. Wylicza się je na podstawie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym rozpoczyna się urlop. Jeżeli wypłata zasiłku jest po stronie pracodawcy, powinien on trafić do pracownika w tym samym terminie, co wynagrodzenie. ZUS na wypłatę ma natomiast 30 dni od dnia otrzymania dokumentów potwierdzających prawo pracownika do zasiłku oraz wysokość świadczenia.

Urlop ojcowski — wniosek

Wniosek o urlop ojcowski musi zostać złożony co najmniej 7 dni przed jego rozpoczęciem. Pracodawca musi rozpatrzeć go pozytywnie, jeżeli dopełnione zostały wszelkie wymogi formalne zawarte we wzmiankowanym rozporządzeniu dotyczącym uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem.

Na wniosek o urlop ojcowski składają się następujące elementy:

• imię i nazwisko ojca,
• informacja o długości okresu, na który ma zostać udzielony urlop ojcowski,
• dołączony odpis aktu urodzenia dziecka,
• dołączone oświadczenie ojca o korzystaniu z urlopu ojcowskiego albo jego części.

Wzór wniosku, który udostępniany jest zazwyczaj przez dział kadr danej firmy, zawiera także inne standardowe elementy dokumentów urzędowych. Należą do nich data i miejsce sporządzenia oraz złożenia wniosku, dane przełożonego i/lub pracodawcy, a także podpis składającego wniosek. Jeżeli firma korzysta z elektronicznych wniosków urlopowych, cały proces sprowadza się do kilku kliknięć oraz dostarczenia odpowiednich dokumentów.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
2. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków
3. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.