Dzień wolny za święto w sobotę
Kodeks pracy gwarantuje pracownikom dzień wolny za święto w sobotę. Jeśli tego dnia tygodnia przypada wolne od pracy, musi ono zostać przyznane w tym samym okresie rozliczeniowym. W przeciwnym wypadku wypłacić należy dodatek do wynagrodzenia. Jak to dokładnie działa i kiedy dzień wolny za święto przypadające w sobotę będzie należało przyznać w 2024 roku?
Z artykułu dowiesz się:
Dzień wolny za święto przypadające w sobotę — Kodeks Pracy
Przyznanie pracownikom dnia wolnego za święto wypadające w sobotę wynika z Art. 130 § 2 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks Pracy. Mówi on, że “Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.” Oznacza to, że w takiej sytuacji pracownik ma do przepracowania mniejszą liczbę godzin, niż gdyby tego święta nie było.
Jak widać, ustawa nie odnosi się bezpośrednio do soboty. Mówi o święcie przypadającym w dniu innym niż niedziela. Jak zatem rozumieć kwestie soboty?
Ustawodawcy chodziło tu o to, by każdy pracownik, niezależnie od tego, w jakich dniach tygodnia wypadają jego dni pracy, pracował w takim samym wymiarze. W prawie pracy zasadą obowiązującą od 2001 roku jest pięciodniowy tydzień pracy. W przypadku większości firm tydzień pracy trwa od poniedziałku do piątku. Jeśli zaś święto wypadnie w sobotę (którą taki pracownik ma wtedy i tak wolną), to aby zapisane w kodeksie pracy obniżenie wymiaru czasu pracy nie przepadło, pracodawca musi wyznaczyć dodatkowy dzień wolny za święto. Dzięki temu pracownik może przepracuje w danym okresie rozliczeniowym liczbę godzin w ustawowym wymiarze.
Przykład:
Kasia pracuje w biurze, od poniedziałku do piątku. W styczniu 2024 roku wymiar czasu pracy przy jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym i zgodnie z zasadą przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, wynosi 21 dni. Mamy bowiem na 31 dni miesiąca 4 weekendy + 2 święta (1 stycznia i 6 stycznia, który przypada w sobotę). Kasia może pracować w styczniu przez 21 dni, dlatego jej pracodawca pozwala na odbiór dnia wolnego za sobotę. Pracodawca uznał, że wyznaczy dla wszystkich ten sam dzień jako wolny, więc cała firma ma wolne 5 stycznia. Kasia w pierwszym tygodniu nowego roku będzie zatem mieć wolne 1 stycznia (poniedziałek) i 5 stycznia (piątek) + cały weekend (dwa dni).
Sobota sama w sobie nie jest jednak dniem wolnym od pracy domyślnie. To kwestia zwyczajowa, a nie zapisana w ustawie. Jeżeli pracownik najmuje się do pracy weekendowej lub praca w sobotę jest w danej branży standardem, wówczas dodatkowe wolne za święto wypadające w sobotę mu nie przysługuje. Po prostu będzie miał wolne w tę konkretną, świąteczną sobotę.
Przykład:
Romek pracuje jako sprzedawca w sklepie, który czynny jest od poniedziałku do soboty włącznie. Romek pracuje na podstawie grafiku pracy. Tak jak Kasię obowiązuje go jednomiesięczny okres rozliczeniowy i w styczniu Romek będzie miał do przepracowania 21 dni. W pierwszym tygodniu nowego roku nasz bohater ma wolny wtorek 2 stycznia i powinien pracować w sobotę 6 stycznia. Jego dzień pracy wypada w świąteczną sobotę, zatem będzie miał wtedy wolne. W pierwszym tygodniu nowego roku, Romek będzie mieć wolne 1 stycznia (poniedziałek) oraz 2 stycznia (wtorek), bo to jego wolny dzień wynikający z grafiku pracy, 6 stycznia (sobota świąteczna) i w drugi dzień weekendu. Jego pracodawca nie wyznacza żadnych dodatkowych dni wolnych. Wymiary pracy Romka i Kasi są takie same, mimo tego, że mają wolne w różne dni.
Warto zatem pamiętać, że choć zwyczajowo mówi o wolnym za święto wypadające w sobotę, to tak naprawdę ustawa mówi o tym, że pracownik powinien otrzymać dodatkowy dzień wolny z tytułu święta przypadającego w dni rozkładowo wolne od pracy, o ile nie jest to niedziela.
Czy w 2024 roku będzie dzień wolny za święto w sobotę?
W 2023 roku ustawowe święto wypadło w sobotę tylko raz. Tak samo jest w 2024 roku. Pracownikom, których grafiki przewidują w sobotę dzień wolny od pracy, będzie przysługiwał dzień wolny za sobotnie Święto Trzech Króli, które będzie obchodzone 06 stycznia 2024 roku.
A czy za święto wypadające w niedzielę też należy się dzień wolny?
Mimo kilku projektów politycznych z poprzednich lat, obniżenie wymiaru czasu pracy wciąż nie dotyczy świąt przypadających w niedzielę. Na szczęście w 2024 roku żadne ze świąt ruchomych nie przypada w niedzielę. W te dni tradycyjnie mamy jedynie Wielkanoc i Zielone Świątki, zatem pracownicy nie stracą żadnego dodatkowego dnia wolnego, co mogłoby mieć miejsce, gdyby święto wypadło w niedzielę.
Dzień wolny za święto a forma umowy
Kto ma prawo do uzyskania dodatkowego dnia wolnego za święto?
Jak już wspomnieliśmy, przepis uprawniający pracowników do dnia wolnego wynika z Kodeksu Pracy. To zaś oznacza, że uprawnieni do niego są jedynie pracownicy, czyli osoby, które mają umowę o prace.
Dzień wolny za święto w sobotę a umowa zlecenie / umowa B2B
Osoby wykonujące zlecenia (w ramach umowy-zlecenia), realizujące dzieła (umowa o dzieło) czy będące na kontrakcie (umowa B2B) nie mają prawa do dodatkowego dnia wolnego, bo nie są objęte ochroną wynikającą z Kodeksu Pracy.
Oczywiście, szef firmy (w takiej sytuacji będący zleceniodawcą) może zwolnić takie osoby ze wykonywania warunków umowy (czyli mówiąc wprost pozwolić im na dodatkowe wolne), ale jest to wyłącznie jego dobra wola, która nie wynika z żadnych przepisów. Osoby na zleceniu czy umowie B2B nie mogą zatem domagać się wolnego za święto. Jest to wyłącznie przywilej pracowniczy.
W jakim terminie można odebrać dzień wolny za święto w sobotę?
Co do zasady, dzień wolny za święto w sobotę powinien przypadać na ten sam okres rozliczeniowy, co samo święto. W firmach z trzymiesięcznym czy rocznym okresem rozliczeniowym musi być to zatem ten sam kwartał lub rok, natomiast przy miesięcznym — ten sam miesiąc. Nie jest jednak istotne, czy dodatkowy dzień wolny zostanie przyznany pracownikowi przed świętem, czy po nim.
Kto decyduje o tym kiedy można odebrać dzień wolny za święto?
Ustalenie tego, kiedy oddać pracownikom dzień wolny leży w gestii pracodawcy. Może on wyznaczyć datę arbitralnie, ale często robi się to w porozumieniu z pracownikami. Bardzo często przyznaje się taki dzień w okolicach weekendu, wydłużając go.
Co istotne, termin dnia wolnego za święto nie musi być taki sam dla wszystkich zatrudnionych. Pracodawca, jeśli nie chce przerywać ciągłości pracy firmy może:
- dać każdemu pracownikowi dowolność ustalenia terminu odbioru dnia wolnego (pracownik sam wyznacza, kiedy chce dzień wolny w ramach określonego okresu rozliczeniowego)
- ustalić kilka dni, w których pracownicy, na przykład podzieleni na grupy, mogą odebrać wolne (czyli jedna grupa pracowników otrzymuje dzień wolny w dniu X, a druga w dzień Y. w ten sposób firma działa w oba dni w nieco okrojonym składzie).
Jak udzielić pracownikom dnia wolnego za święto w tomHRM?
Udzielanie wolnego za święto jest obciążeniem dla działu HR. Wymaga zarówno ewidencji jak i poinformowania pracowników o zasadach, terminach odbioru dnia wolnego, oraz śledzenia tego, czy wszyscy uprawnieni skorzystali z tej możliwości.
W praktyce pracodawcy, którzy korzystają z modułu Urlopy i Nieobecności tomHRM jeśli święto wypada w sobotę, stosują jedną z trzech strategii:
- jeden wspólny dzień wolny dla wszystkich pracowników
- możliwość dowolnego wyboru dnia wolnego przez pracownika w ramach przyznanego limitu i okresu rozliczeniowego
- odgórne ustalenie dni wolnych dla poszczególnych pracowników (lub ich grup)
- Dzień wolny za sobotę wspólny dla wszystkich pracowników.
W profilu dni wolnych pracodawca ustawia własny, dodatkowy dzień wolny. Wszyscy pracownicy mają wolne w tym samym dniu.
Uwaga! Jeśli w firmie pracują osoby zatrudnione na różnych typach umów (np. kontraktorzy B2B) w takiej sytuacji można wprowadzić dwa osobne profile dni wolnych: jeden obejmuje pracowników zatrudnionych na umowę o pracę i uwzględnia dzień wolny za święto, a drugi obejmuje pozostałe osoby współpracujące.
- Odebranie dnia wolnego za święto jako dodatkowy typ urlopu
Każdy uprawniony pracownik (czyli osoba zatrudniona na umowę o pracę, dla której dzień, w którym wypada święto, nie jest dniem pracy) otrzymuje możliwość złożenia wniosku urlopowego za święto w sobotę. Dodatkowy limit urlopu jest dostępny do wyboru przy składaniu wniosku. Przy ustalaniu tego typu urlopu można precyzyjnie określić termin ważności limitu, tak by obejmował jedynie bieżący okres rozliczeniowy. To, czy wszyscy pracownicy skorzystali z uprawnienia, łatwo skontrolować za pomocą raportów urlopowych.
- Wyznaczony przez przełożonego dzień wolny za święto
Część firm nie chce przerywać biegu pracy w firmie, a jednocześnie chce uniknąć sytuacji, w której każdy pracownik samodzielnie wnioskuje o urlop. W takich sytuacji można przypisać pracownikom nowy typ urlopu, a przełożony lub pracownik działu HR wypełnia wniosek o urlop za pracownika. Pracownik widzi kiedy ma urlop oraz kto mu go przydzielił.
Twoja firma nie korzysta jeszcze z elektronicznych wniosków urlopowych? Przetestuj bezpłatnie nasz system do urlopów!
Jak na dzień wolny z powodu święta w sobotę wpływa zwolnienie lekarskie lub urlop?
Co w sytuacji, w której w dniu wyznaczonym jako dzień wolny za święto pracownik się rozchorował lub wziął urlop?
Choroba a wyznaczony dzień wolny
W sytuacji, gdy w dniu wyznaczonym przez pracodawcę jako wolny, pracownik będzie przebywał na zwolnieniu lekarskim, to nie przysługuje mu kolejny dzień wolnego. Jest to takie same zdarzenie życiowe, jak to, kiedy pracownik jest chory w święto. Mimo tego, że leży z gorączką w Boże Narodzenie, pracodawca nie daje mu dodatkowych dni na świętowanie, bo w czasie świąt pracownik był chory. Jest to po prostu pech, z którym pracownik musi się pogodzić.
Przykład:
Zofia rozchorowała się w pierwszym tygodniu 2024 roku i otrzymała zwolnienie lekarskie do 05 stycznia włącznie. Pracodawca wyznaczył za 6 stycznia dla całego zakładu dodatkowy dzień wolny od pracy 05 stycznia. Zwolnienie chorobowe Zosi obejmuje więc dzień wolny, ale nie ma ona prawa, by otrzymać kolejny dzień urlopu.
Z nieco inną sytuacją mamy miejsce wtedy, kiedy pracownik był chory wtedy, kiedy trwało święto, ale wyznaczony dzień wolny ustalony został na późniejszy dzień. Wtedy pracownik, mimo tego, że w dniu święta był chory, ma prawo do dnia wolnego.
Przykład:
Anna rozchorowała się w pierwszym tygodniu 2024 roku i otrzymała zwolnienie lekarskie do 07 stycznia włącznie. Pracodawca wyznaczył za 06 stycznia dla całego zakładu dodatkowy dzień wolny od pracy 08 stycznia. Mimo tego, że w dniu święta Anna chorowała, będzie mieć wolne w poniedziałek, razem z resztą pracowników.
Dzień wolny za święto w sobotę podczas urlopu
Urlop wypoczynkowy udzielany jest na dni pracujące. Jeśli zatem pracodawca ustalił termin odebrania dnia wolnego i przypadnie on w czasie urlopu pracownika, to nadal zachowuje on prawo do obniżenia wymiaru pracy o 8 godzin. Innymi słowy, w takiej sytuacji pracownikowi należy oddać dzień wolny w ramach jego urlopu wypoczynkowego.
Przykład:
Barbara złożyła wniosek o urlop w terminie 02-05 stycznia 2024 roku. Składając wniosek o urlop nie wiedziała, że pracodawca wyznaczy w jej zespole 05 stycznia jako dzień wolny za sobotnie święto Trzech Króli. Pani Ola, która pracuje w Dziale Kadr poinformowała Basię, że w związku z wyznaczonym dniem wolnym, jej urlop wypoczynkowy będzie zatem obejmował dni od 02-04 stycznia, a 05 stycznia, Basia ma wolne z uwagi na odebranie dnia wolnego za święto. Basia myślała, że na zimową przerwę od pracy zużyje 4 dni urlopu wypoczynkowego, ale dzięki wyznaczeniu przez pracodawcę w tym czasie dodatkowego dnia wolnego za święto w sobotę, zużyła ich tylko 3.
Zupełnie inaczej wygląda sprawa z urlopem bezpłatnym. Na jego czas zawieszony zostaje stosunek pracy, co dotyczy także ustawowych przywilejów.
Może wydarzyć się także sytuacja, w której święto w sobotę wypadnie podczas długoterminowego zwolnienia lekarskiego albo urlopu macierzyńskiego, wychowawczego czy rodzicielskiego. Pracownik ma wtedy prawo do odebrania wolnego, nawet jeżeli wróci do swoich obowiązków służbowych po zakończeniu danego okresu rozliczeniowego.
Dzień wolny za święto – czy jest płatny?
W standardowej sytuacji za dzień wolny za święto w sobotę wynagrodzenie nie przysługuje. Kodeks pracy jasno mówi w końcu o obniżeniu wymiaru czasu pracy.
Uwaga! Nie oznacza to jednak wcale, że pracownik dostanie na koniec miesiąca mniej pieniędzy! Obniżeniu ulega wymiar czasu pracy, a nie wynagrodzenie! Wynagrodzenie pracownika, który odebrał wolne za święto w sobotę, pozostaje takie samo. To, co zyskał, to zmniejszenie wymiaru czasu pracy.
W szczególnych przypadkach przepisy gwarantują pracownikowi ekwiwalent pieniężny. Wynagrodzenie za dzień wolny za święto w sobotę musi zostać wypłacone, jeżeli z przyczyn obiektywnych pracownik nie ma możliwości odebrać dnia wolnego. Może to wynikać na przykład z rozwiązania umowy o pracę przed terminem wyznaczonym przez pracodawcę jako zastępczy dla sobotniego święta. Nie jest to sytuacja nadzwyczajna, gdyż przy kwartalnym czy rocznym okresie rozliczeniowym data wolnego może być bardzo odległa.
Rekompensata za pracę w godzinach nadliczbowych w stosunku do wymiaru czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym przysługuje pracownikowi również w przypadku, gdy brak dnia wolnego za święto w sobotę zostanie wykazany podczas kontroli z Państwowej Inspekcji Pracy. Oprócz kary grzywny w wysokości od 1000 do 30 000 zł pracodawca musi również wynagrodzić przepracowany nieprzepisowo okres.
Jakie informacje o dniu wolnym za święto przekazać pracownikom?
Choć dla pracowników działu HR zasady odbioru dnia wolnego są proste, pracownicy nie mając wiedzy z zakresu prawa pracy, często ich nie rozumieją. Warto przekazać im zasady panujące w waszej firmie w polityce urlopowej umieszczonej np. w Bazie Wiedzy lub w Twoim systemie do urlopów.
Uwzględnij następujące informacje:
- komu przysługuje dodatkowy dzień wolny – ważne zwłaszcza w firmach, gdzie obowiązują grafiki pracy,
- kiedy pracownicy mogą odebrać dzień wolny i czy mogą to zrobić jeszcze przed terminem święta,
- jeśli termin odbioru dnia wolnego został ustalony odgórnie, wyjaśnij, co dzieje się w przypadku, kiedy pracownik będzie w tym czasie chory, lub będzie przebywał na urlopie,
- podaj podstawę prawną, by pracownik miał pewność, że to do pracodawcy należy decyzja jak i kiedy będzie odbierane dodatkowe wolne. Pracownicy często uważają, że to złośliwość pracodawcy, że wyznaczył taki, a nie inny dzień lub podważają to, kto o tym decyduje,
- wyjaśnij kwestie wynagrodzenia. Pracownicy często obawiają się, że mając dodatkowy dzień wolny, otrzymają niższe wynagrodzenie, bo nie rozumieją kodeksowego określenia obniżenia wymiaru czasu pracy i zasady braku wynagrodzenia za ten dzień.
W tomHRM możesz umieścić politykę urlopową na stronie Moje wnioski, na której pracownik widzi przysługujące mu dni urlopów i przez którą składa wnioski o urlop. Wykorzystaj to miejsce na przekazanie mu niezbędnych informacji i zredukuj jego obawy!
Dzień wolny za święto w sobotę w ewidencji czasu pracy
Udzielenie dodatkowego dnia wolnego za święto wypadające w dzień wolny od pracy musi być w jasny sposób odzwierciedlone w ewidencji czasu pracy, gdzie należy oznaczyć dzień wolny oraz podać tytuł jego udzielenia.
W przypadku korzystania z elektronicznej ewidencji czasu pracy taka informacja znajdzie się automatycznie w systemie, niezależnie od wybranej przez pracodawcę metody udzielenia wolnego.
Dodatkowe pytania pracowników o dzień wolny za święto
Brak jasnej polityki urlopowej w firmie sprawia, że pracownicy mają wiele wątpliwości związanych z tym, jak odbiera się dzień wolny za święto. Poniżej zebraliśmy wszelkie dodatkowe pytania, jakie zadają. Wykorzystaj je, by jeszcze dokładniej opisać zasady działania tego przepisu w polityce urlopowej Twojej firmy!
Czy pracodawca może narzucić dzień wolny za sobotę?
Tak, to pracodawca decyduje o tym, kiedy dzień będzie mógł być odebrany. Może narzucić go całej firmie lub wybranym pracownikom.
Do kiedy trzeba wykorzystać dzień wolny za święto?
Zgodnie z Kodeksem Pracy, do końca okresu rozliczeniowego, jaki jest przyjęty w Twojej organizacji. Jeśli masz wątpliwości, zapytaj o to swojego przełożonego lub Dział HR / Kadr.
Czy dzień wolny za święto w sobotę można odebrać wcześniej?
To zależy od ustaleń przyjętych w Twojej firmie oraz tego, jaki został przyjęty okres rozliczeniowy. W razie wątpliwości zapytaj o to swojego przełożonego lub Dział HR / Kadr.
Jak zaznaczyć na liście obecności dzień wolny za święto?
To zależy od tego, z jakiego systemu do ewidencji czasu pracy korzystacie w firmie. W razie wątpliwości zapytaj o to swojego przełożonego lub Dział HR / Kadr.
