Urlop ojcowski 2024 — ile dni, kto płaci, wniosek

26 kwietnia 2023 roku weszło w życie kilka ważnych zmian w zakresie prawa pracy. Objęły one również urlop ojcowski. Jak obecnie, w 2024 roku wyglądają zasady przyznawania urlopu ojcowskiego? Na ile dni opieki nad dzieckiem mogą liczyć obecnie ojcowie? Kto płaci w tym czasie ich pensję? Dowiedz się też, jak powinien wyglądać wniosek o wolne i jak najłatwiej go złożyć.

Co to jest urlop ojcowski?

Urlop ojcowski to wymiar wolnego, który przysługuje ojcu dziecka niezależnie od tego, czy zdecyduje się dzielić z matką część urlopu rodzicielskiego (potocznie nazywanego w takim przypadku urlopem tacierzyńskim). Jest całkowicie niezależny od uprawnień matki, co oznacza, iż może być wykorzystywany równolegle. Przysługuje do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia (a nie, jak dawniej, do ukończenia przez nie 24 miesiąca życia).

Zasady przyznawania oraz wykorzystywania urlopu ojcowskiego reguluje art. 182(3) Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Zawarty jest tam wymiar wolnego, zasady dotyczące jego wykorzystania oraz tryb wnioskowania. Nowe przepisy wprowadziła ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw.

Zobacz również: Urlopy pracownicze. Jakie przysługują pracownikowi?

Urlop ojcowski 2023 – zmiany

Zmiany w Kodeksie Pracy z 2022 r, które weszły w życie pod koniec kwietnia 2023  i które wynikają z przyjętej przez Polskę dyrektywy Unii Europejskiej dotyczącej tzw. work-life balance roku dotyczą w zasadzie tylko jednej kwestii: czasu, do którego można wykorzystać urlop ojcowski.

Nowelizacja Kodeksu Pracy skróciła ten okres z 24 miesięcy do 12. Oznacza to, że prawo do urlopu ojcowskiego przysługuje jedynie przez pierwszy rok życia dziecka lub do 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.

Wymiar urlopu ojcowskiego, tryb jego przyznawania oraz to, jak ma wyglądać wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego, nie zostały zmienione.

Komu przysługuje urlop ojcowski?

Urlop ojcowski co do zasady przysługuje wyłącznie ojcu dziecka, który podlega ubezpieczeniu chorobowemu. Oznacza to, że musi pozostawać w stosunku pracy lub odprowadzać składki jako przedsiębiorca i opłacać składkę chorobową. Nie ma przy tym różnicy, czy jest on ojcem biologicznym, czy adopcyjnym. Nie jest także istotne, czy rodzice zawarli związek małżeński. Podstawowy warunek stanowi natomiast uczestnictwo w wychowywaniu potomka w trakcie przyznanego wolnego.

W przeciwieństwie do urlopu macierzyńskiego , ojcowski nie może zostać przeniesiony na drugiego rodzica. W przypadku niewykorzystania pełnego wymiaru wolnego pozostałe dni przepadają. Urlop podzielić można jednak na dwie części i wykorzystać je do momentu ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia.

Ile dni może trwać urlop ojcowski?

Wymiar urlopu ojcowskiego wynosi w 2024 roku 14 dni kalendarzowych, a więc 10 dni roboczych. Czas ten wykorzystać można nieprzerwanie lub w dwóch turach, z których każda trwać musi minimum tydzień.

Bieg trwającego urlopu ojcowskiego przerwać może jedynie hospitalizacja dziecka. Czasowa niezdolność do pracy ojca, nawet wynikła z choroby zmuszającej do pójścia do szpitala, nie uprawnia do przerwania urlopu i wykorzystania wolnego po powrocie do pełni sił. Przesunięcie może nastąpić jedynie w sytuacji, gdy niezdolność do pracy wystąpiła przed startem ojcowskiego i pracodawca wyrazi zgodę na dostosowanie terminu.

Nie jest to jednak jedyny urlop, jaki przysługuje ojcu. Ma on prawo również do urlopu rodzicielskiego, a nowelizacja sprawiła, że przysługuje mu minimum 9 tygodni wolnego, przy czym wymiar 9 tygodni jest indywidualny, czyli ojciec nie może oddać go matce dziecka.

Kto płaci ojcu w trakcie urlopu ojcowskiego? ZUS czy pracodawca?

Pracownikowi przebywającemu na urlopie ojcowskim przysługuje prawo do 100% wynagrodzenia na podstawie Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Koszt urlopu ponosi ZUS. Natomiast zasiłek może być wypłacany:

• przez pracodawcę, jeśli zatrudnia on powyżej 20 pracowników. Wtedy obliczenie oraz wypłata zasiłku leży po stronie płatnika składek,
• przez ZUS, kiedy pracodawca zatrudnia mniejszą liczbę osób (pieniądze powinny zostać dostarczone w przeciągu maksymalnie 30 dni od momentu złożenia dokumentów).

Podstawą zasiłku przysługującego przez cały okres urlopu ojcowskiego jest średnie wynagrodzenie ojca. Wylicza się je na podstawie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym rozpoczyna się urlop. Jeżeli wypłata zasiłku jest po stronie pracodawcy, powinien on trafić do pracownika w tym samym terminie, co wynagrodzenie. ZUS na wypłatę ma natomiast 30 dni od dnia otrzymania dokumentów potwierdzających prawo pracownika do zasiłku oraz wysokość świadczenia.

Urlop ojcowski na 2 tygodnie — wniosek

Wniosek o urlop ojcowski musi zostać złożony co najmniej 7 dni przed jego rozpoczęciem. Pracodawca musi rozpatrzeć go pozytywnie, jeżeli dopełnione zostały wszelkie wymogi formalne zawarte we wzmiankowanym rozporządzeniu dotyczącym uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem. Innymi słowy, pracodawca nie może odmówić prawa do tego urlopu, o ile pracownik dostarczył wszystkie dokumenty na czas.

Na wniosek o urlop ojcowski składają się następujące elementy:

• imię i nazwisko ojca,
• informacja o długości okresu, na który ma zostać udzielony urlop ojcowski,
• dołączony odpis aktu urodzenia dziecka,
• dołączone oświadczenie ojca o korzystaniu z urlopu ojcowskiego albo jego części.

Wzór wniosku, który udostępniany jest zazwyczaj przez dział kadr danej firmy, zawiera także inne standardowe elementy dokumentów urzędowych. Należą do nich data i miejsce sporządzenia oraz złożenia wniosku, dane przełożonego i/lub pracodawcy, a także podpis składającego wniosek. Jeżeli firma korzysta z elektronicznych wniosków urlopowych, cały proces sprowadza się do kilku kliknięć oraz dostarczenia odpowiednich dokumentów.

Czy urlop ojcowski może przepaść?

Tak, jeśli pracownik nie wykorzysta go w przeciągu roku od narodzin dziecka, urlop przepadnie.

Czy pracownik na urlopie ojcowskim może zostać zwolniony?

Nie, pracownik jest wtedy chroniony przed zwolnieniem

Czy urlop ojcowski można przenieść na matkę?

Nie, nie ma takiej możliwości.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
2. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków
3. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.